Historia parafii w Parkowie

Położenie

Kościół położony jest na wzniesieniu przy skrzyżowaniu dróg we wschodniej części Parkowa. Jest głównym kościołem Parafii Parkowskiej, mającej także kościół filialny we Wełnie. Parafia ta obejmuje szereg wsi, m.in. Parkowo, Wełna, Grudna, Józefinowo, Jaracz i Dziewcza Struga. Parafię zamieszkuje ponad 1.400 osób. Proboszczem jest od 2019 roku ks. mgr Mariusz Byczyński. Parafia należy do Dekanatu Rogozińskiego i Archidiecezji Gnieźnieńskiej (od marca 2004r., wcześniej do Archidiecezji Poznańskiej).

Historia kościoła

Pierwszy drewniany kościół parafialny w Parkowie założyli Grzymałowie na początku XIV w. W latach 1425-1462 plebanami byli: Mikołaj, Piotr, Jan, Grzegorz i Andrzej.
Kolejny kościół parafialny został wybudowany z drewna, przy lokacji miasta Sławkowa. Erekcja tegoż kościoła noszącego wezwanie św. Małgorzaty Panny i Męczenniczki nastąpiła w roku 1448.
Po ustąpieniu plebana Wojciecha w 1549 roku Grudzińscy przekazali parkowski kościół protestantom. Za panowania Zygmunta I Augusta kościół był w rękach Kalwinów, odzyskano go dopiero w 1603r. i powołano na probostwo ks. Antoniego z Kiszkowa, który niebawem ustąpił urażony przez patronkę Annę ze Studzienickich Grudzińską. Zrujnowany budynek został w 1628 roku zamknięty, w II połowie XVII w. rozebrany.
Na jego miejsce w 1677r. zbudowano nowy kościół również drewniany p.w. św. Małgorzaty Panny i Męczenniczki. W 1678r. konsekrował go sufragan poznański, biskup Maciej Kurski.

Obecny kościół p.w. NMP Królowej Świata i św. Małgorzaty wzniesiono w latach 1780 – 1802 z fundacji m.in. Jana Franciszka Rostworowskiego, gen. Adama Grabowskiego i jego żony Ludwiki z Turnów. Na mocy testamentu J.F. Rostworowskiego budowę kościoła dokończyć miał Józef Wybicki. Konsekrowany został w roku 1845 przez Prymasa Polski Metropolitę Poznańskiego i Gnieźnieńskiego J.E. ks. Arcybiskupa Michała Leona Przyłuskiego.
W czasie I wojny światowej Niemcy zabrali z kościoła dwa dzwony i cynowe piszczałki. W 1924r. zakupiono dwa dzwony: „WOJCIECH ” i „STANISŁAW”.
W czasie II wojny światowej hitlerowcy zamknęli kościół zamieniając go na magazyn sprzętu elektrotechnicznego.
J.E. ks. Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski dekretem z dnia 4 czerwca 1963r. ustanowił odpust MB Królowej Świata na dzień 31 maja. Odtąd co roku w Sanktuarium Maryjnym obchodzony jest odpust ku czci Matki Boskiej Królowej Świata, której obraz od wielu lat zasłynął swymi łaskami.

Wygląd i architektura

Kościół jest orientowany, zbudowany w stylu barokowo-klasycystycznym. Zbudowany na rzucie kola, z centralnie położoną kopulą na wysokim tamburze – bęben (jest to unikatowe założenie w skali kraju). Kopula jest przykryta blachą i zwieńczona hełmem stożkowatym z kulą i krzyżem. Dach wygięty pólkopulasty. Kościół jest murowany, otynkowany, posiada na elewacji ozdobne pilastry, między którymi ulokowane zostały okna i nisze okienne zakończone półkoliście. Wejście główne zamknięte łukiem, ponad nim tablica z datą 1780 i okno w formie owalu.
Środkowa część kościoła wydzielona ośmioma arkadami, które tworzą osiem pomieszczeń w formie kaplic. Znajdują się w nich między innymi prezbiterium, zakrystia, dwa ołtarze boczne i kruchta (nad nią chór z organami).
Pod kościołem znajduje się krypta, do której wejście znajduje się w nawie głównej. W krypcie znajdują się groby fundatorów kościoła (miedzy innymi gen. Adama Grabowskiego i jego żony Ludwiki z Turnów).

KALENDARIUM

początek XIV w. – założenie pierwszego kościoła w Parkowie przez Grzymałów.
1425 – 1462 – wymienieni są plebani kościoła parkowskiego: Mikołaj, Jan, Piotr, Grzegorz i Andrzej.
1448 – kościelny dokument erekcyjny dotyczy już kolejnego kościoła p.w. Św. Małgorzaty, wzniesionego przy założeniu miasta Sławkowo.
1549 – przekazanie przez Grudzińskich świątyni Protestantom.
1603 – odzyskanie kościoła i powołanie na proboszcza ks. Antoniego z Kiszkowa.
1677 – rozebranie zrujnowanego budynku z XV w.
1678 – wzniesienie nowego kościoła, który w tym samym roku konsekrował sufragan poznański ksiądz biskup Maciej Kurski.
1780 – 1802 – wzniesienie obecnego kościoła p.w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Świata i św. Małgorzaty.
1845 – kościół konsekruje Metropolita Poznański i Gnieźnieński Prymas Polski J.E. ks. Arcybiskup Michał Leon Przyłuski.
1890 – 1924 – proboszczem jest ks. Wiktor Mędlewski, Dziekan Rogoziński, wybitny obrońca polskości w zaborze pruskim.
1895 – w trakcie remontu dachu ks. Wiktor Mędlewski umieszcza w kuli na wieży kościoła opis parafii.
3.VI 1933 – parafię i kościół wizytuje sufragan poznański ksiądz biskup Walenty Dymek.
1939 – 1945 – kościół w latach okupacji był wykorzystywany jako niemiecki magazyn sprzętu elektrotechnicznego, pod koniec wojny ostrzelany z artylerii.
15. II 1945 – proboszcz parkowski, ks. Józef Palmowski umiera w obozie koncentracyjnym w Dahau.
1950 – ks. Florian Łodzig umieszcza w kuli na wieży kościoła kolejny opis parafii.
1975 – 1977 – kościół ponownie odnowiony.
1989-2007 proboszczem jest ks. Zbigniew Szyk
2007-2019 proboszczem jest ks. Jan Andrzejewski
od roku 2019 proboszczem jest ks. Mariusz Byczyński
w roku 2020 dokonano malowania elewacji kościoła

Otoczenie kościoła

Wokół kościoła znajduje się kilka ciekawych obiektów:

na wschód od kościoła znajduje się drewniana dzwonnica klasycystyczna z dachem czterospadowym o ciekawej konstrukcji. Dzwonnica pochodzi z pierwszej polowy XIX w., z dwoma dzwonami, jeden z XVI, a drugi z XVIII w.,
obok dzwonnicy figura Chrystusa Zmartwychwstałego na kolumnie, nad nią baldachim,
na cmentarzu przykościelnym kwatera z nagrobkami rodziny Sypniewskich otoczona balustradą oraz klasycystyczny nagrobek z piaskowca Marcina Szułczewskiego,
budynek plebanii na południe od kościoła, murowany, otynkowany, parterowy, z dachem dwuspadowym, z XIX w.,
na południu od kościoła grota zbudowana z kamieni polnych, porośnięta rzadkim gatunkiem bluszczu, wewnątrz figury Matki Boskiej z Lourdes i rozmawiającej z mą Bernadetty, grota zamknięta żelazną balustradą (zbudowana w 1946r.).

Wybitne postacie związane z kościołem parkowskim

Józef Wybicki (1747-1822) – poseł na sejm, wybitny polityk, literat, poeta, współtwórca Legionów Polskich we Włoszech, autor Mazurka Dąbrowskiego, wielki patriota, zabiegał o niepodległość Polski (był konfederatem barskim). Bardzo związany z Wielkopolską. W 1780 roku w kościele w Wełnie (filialnym parafii parkowskiej) ożenił się z Esterą Wierusz – Kowalską. Ślubu udzielał proboszcz ks. Józef Dorengowski. Na mocy testamentu Franciszka Rostworowskiego z 27. X 1781 roku Wybicki został zobowiązany do kontynuacji prac budowlanych przy kościele NMP Królowej Świata w Parkowie.
Franciszek Rostworowski – właściciel Parkowa, Wełny i okolicznych wsi, starosta żytomierski, konfederat barski, przyjaciel i współpracownik Józefa Wybickiego. Jeden z głównych fundatorów kościoła w Parkowie.
Gen. Adam Grabowski (1739 – 1792) – generał w wojskach Rzec2ypospolitej, starosta lipiński, właściciel Wełny i Parkowa. Jego żoną była Ludwika z Turnów. Jeden z głównych fundatorów kościoła w Parkowie. Epitafium generała znajduje się w ołtarzu płd. kościoła w Parkowie. Spoczywa w podziemiach.
Ks. Jakub Daleki (1831 – 1873) – proboszcz parkowski i Dziekan Rogoziński. Opisał wspomnienia swojego ojca Jędrzeja, żołnierza – kaprala 9 Pułku Księstwa Warszawskiego (z czasów napoleońskich), zesłańca z Wyspy św. Heleny. Jego płyta epitafijna znajduje się w ołtarzu płn.
Ks. Franciszek Szotkiewicz (1833 – 1889) – proboszcz parkowski.
Abp Michał Leon Przyłuski (1789 – 1865) – metropolita poznański i gnieźnieński, Prymas Polski, popierał powstanie styczniowe, przeciwstawiał się germanizacji. Toczył spory z władzami pruskimi o wolność kościoła. W 1845 roku konsekrował kościół w Parkowie.