Historia parafii w Słomowie
Według wizytacji archidiakona poznańskiego Swiętosława Strzałkowskiego 1628-1629 (tłumaczenie dowolne):
“Kościół parafialny pw. N.M.P. Wniebowziętej jest, konsekrowany. Rocznicę jego dedykacji obchodzi się w najbliższy niedzielę po uroczystości św. Michała Archanioła. Prawo patronatu posiadają dziedzice Słoniowa. Obecnym rektorem kościoła jest czcigodny Grzegorz Ryczywolski, prezentowany przez Szlachetnego Jerzego Kołaczkowskiego, tej wsi dziedzica. Rektor kościoła został instytuowany przed 4 laty. Ołtarz p.w. Andrzeja Apostoła był niegdyś erygo wany i uposażony czynszem od pewnych sum pieniędzy, lecz wskutek niespokojnych czasów, jego erekcja i uposażenie przepadły, a pewne słuszne obligi zostały zaniechane. Erekcja tej parafii zacho wuje się w oryginalnym dokumencie. Fundacji dokonał śp. Gerward, podstoli poznański z swoim synem Piotrkiem “Pietrzykiem… cum filio suo Petrusio” dziedzice Słomowa, w czwartek przed niedzielą Przewodnią Paschy 1396 roku (6.IV. 1396).
Według dokumentu erekcyjnego, parafia obejmowała dwie wsie: Słomowo i Bogunicwo. W Słomowie znajduje się sześciu kmieci osiadłych i dwie posiadłości kmiecie opustoszałe. Z nich każdy ma powinność jako missalia płacenia plebanowi dwa korce żyta i dwa korce owsa.
Dziedzic słomowski zobowiązany jest z całego swojego majątku dostarczać dziesięcinę snopową, lecz to uposażenie z biegiem czasu zanikło, dlatego z dwóch właścicieli majątku, jeden, Szlachetny Mikołaj Kołaczkowski, starosta wschowski zobowiązany jest z swojej części majątku, za dziesięcinę snopową płacić rocznie obecnemu plebanowi, według miary rogozińskiej jadną małdre (pół korca) żyła, pól małdry pszenicy, tyleż jęczmienia i grochu, a nadto 30 florenów polskich. Drugi zaś dziedzic, Szlachetny Bonawentura Sobocki – 25 florenów polskich i tyleż miar poszczególnych zbóż co starosta, według zawartej dawniej umowy między plebanem i płacącymi dziesięciny.
Pleban posiadał nadto dwa wolne łany pola na końcu wsi Słoniowo, po lewej stronie w kierunku Obornik, a po przeciwnej stronie w tym kierunku dwa ogrody, należące do tych łanów oraz trzeci ogród dla sługi kościelnego (pro ministro Ecclesiae) bądź dla rektora szkoły. Ma też prawo wolnego, według konieczności, połowu ryb, przyznanego przez fundatorów parafii, we wodach jeziora na długości owych trzech ogrodów. Uposażeniem plebana jest nadto łąka, z dębami na niej, która rozciąga się po lewej stronie Niwy Roszkowej aż do głównej drogi w kierunku Obornik.
Wieś Boguniewo ma dziewięciu kmieci osiadłych, z których każdy płaci plebanowi jedną małdrę żyta i jedną – owsa. Szlachetny i Dostojny Pan Gembicki, obecny kasztelan rogoziński, według umowy zawartej z aktualnym plebanem słomowskim, płaci za dzięsięcinę snopową 20 florenów polskich, nadto cztery małdry pszenicy, jedną – jęczmienia, trzy małdry owsa oraz dwa wiertele grochu, według miary rogozińskiej.”
Początki parafii
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny wybudował i uposażył 6 kwietnia 1396 roku stolnik poznański Gerward wraz z synem Piotrem, przeznaczając dla plebana dwa łany roli, dwa ogrody, prawo rybołówstwa, łąkę i dziesięcinę ze swego folwarku, a trzeci ogród dla kleryka (tj. rektora szkoły i zarazem organisty i zakrtstiana). Należy uzupełnić, że Gerward Słomowski posiadał tą wieś do 1372 r, po nim Słomowo należało do jego synów. Gerward Słomowski należał do rycerskiego rodu Leszczyców.
Przywilej kanonicznej erekcji kościoła nie zachował się, w późniejszych źródłach nie ma żadnej wzmianki, a do akt konststorskich oblatowano w roku 512 tylko wspomniany dokument fundacyjny. Nie wynika stąd bynajmniej, jakoby kościół słomowski założony został o wiele wcześniej, a w 1396 roku odbudowany i na nowo uposażony. Do parafii należało Słomowo, Szczytno, Zalasowo (dziś nie istnieje), Nienawiść (Nienawiszcz) i Boguniewo. Ponieważ z obu ostatnich miejscowości dziesięcina należała do kościoła w Rogoźnie, zapewne więc z tej parafii została wyjęta słomowska. W 1418 roku w źródłach wymienia się plebana Franciszka, w 1456 roku wikariusza Mikołaja. Po ustąpieniu plebana Wita w 1588 roku i instytucji Adama z Kłecka 1600 roku były vakaty aż do roku 1611, w którym instytuowany został Wojciech ze Śremu. Stary i zniszczony kościół rozebrano w 1725 roku a z uzyskanych materiałów w tyrn samym roku postawiono kościół w Białężynie. Po roku kasztelan kaliski Jan Łęcki wystawił w Słomowie nowy, drewniany kościół, konsekrowany w 1731 roku przez sufragana poznańskiego Franciszka Kazanowskiego. Po upadku tej świątyni w 1835 roku parafię słomowską przyłączono do parkowskiej.
Dla kościoła
W 1358 roku sołtys Maciej, sołtys obornicki zakładając pod Obornikami kościół pod wezwaniem Św.Ducha przekazał mu z 4 łanów, które posiadał w Słomowie dziesięciny w ilości 16 groszy. W 1361 roku majętności słomowskie dzierżawił Gerward. W 1373 roku był on podłowczym poznańskim, a stolnikiem w 1396 -1397 roku. W 1511 przebywali w Słomowie Głaszewscy a w 1580 roku Soboccy i Żyliccy. Andrzej Sobocki posiadał 2 półłanki osiadłe i jedną zagrodę, Jerzy Żylicki też 2 półłanki i 3 zagrody. Późniejszymi dziedzicami byli: Kołaczkowscy, Łąccy, Mycielscy, Lipoccy, Bojanowscy. Na początku bieżącego stulecia Słomowo wchodziło w skład dóbr boguniewskich i należało do Szambelana Bojanowskiego, później zaś do rządu pruskiego.
Kościół parafialny
“Wieś Słomowo jest gniazdem wielkopolskiej rodziny Słomowskich, herbu Grzymała. Z rąk rodziny wyszła jednakże bardzo wcześnie, albowiem już w roku 1511 posiadał ją Andrzej Głuszewski. W XVII wieku była własnością Kołaczkowskich, w XVIII Łąckich i Mycielskich. Kto i kiedy kościół parafialny w tej wsi założył, nie wiadomo. Wizyta Strzałkowskiego z roku 1628 przyznaje to jakiemuś Gcrwardowi, stolnikowi poznańskiemu. Kościół parafialny w Słomowie – mówi – pod tytułem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, poświęcony, drewniany, kolacyi dziedziców wsi. Jest erekcya oryginalna tego kościoła przez Gerwarda, stolnika poznańskiego i syna jego Piotra (Petrusio) roku 1396, w piątek przed Wielkanocą wystawiona”. Kościół pierwiastkowy w Słomowie stał od początków XVII wieku.
W tym czasie z przyczyny, że nie mógł być już naprawiony, Jan Łącki, kasztelan kaliski, ówczesny dziedzic Słomowa, kazał go rozebrać a w miejsce także nowy kościół z drzewa w roku 1726 postawić.
Kościół ten poświęcił w roku 1731 pod dawniejszego Franciszek Kazanowski, sufragan poznański. Potem kościoła nie było, a parafia została przyłączona do Parkowa. Księgi kościoła niegdyś słomowskiego zaczynają się od roku 1717. Dawniejsze zaginęły. Było przy nim Bractwo Szkaplerza w 1746 roku zaprowadzone. Następnie kościół został zniszczony i Słomowo wcielono jak o filię do Parkowa. Działo się to w roku 1835. Sprzęt liturgiczny i obrazy Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Walentego przeniesiono do Parkowa.
Parafia Słomowo
Akta wizytacyjne archidiakona Franciszka Libowicza z 1.II.1727 roku.
Kościół ten parafialny, na nowo zbudowany, wspaniały (elegans), wewnątrz jednak nie całkowicie ukończony co do sufitu i posadzki… Plebanem jest ks. Franciszek Mikulski, wyświęcony 19.XII. 1705 a w Słomowie ustanowiony 8.VIII. 1708.
W kościele są trzy ołtarze:
- wielki, z słynącym łaskami obrazem M.B. Częstochowskiej
- mniejszy, po stronie Ewangelii , z obrazem św. Antoniego Padewskiego
- mniejszy, po stronie Epistoły, z obrazem św. Franciszka de Paula.
Do obrazu M. B. Częstochowskiej należą wota srebrne: 6 dużych, 1 I średnich, 11 małych i 7 miniaturowych. Polecenie wizytatora, by pleban pobudził patrona kościoła do fundacji szkoły.
Akta wizytacyjne archidiakona Stanisława Kaczkowskiego z 12.1.1738:
plebanem jest Franciszek Mikulski wyświęcony 19.XII.1705, ustanowiony w Słomowie 8.VIII.1705:
W kościele jest pięć ołtarzy:
- Wielki ołtarz z obrazem M.B Częstochowskiej, słynący laskami, konsekrowany
- Mniejszy, po stronie Ewangelii, z obrazami św. Franciszka de Paulo. Mensa nie konsekrowana, używa się portalu. Znajduje się na nim tabernakulum, z Najświętszym Sakramentem;
- Mniejszy, po tej samej stronie, z obrazem św. Antoniego z Padwy; mensa nie konsekrowana, jest portatyl.
- Mniejszy po stronie Epistoły, z obrazem św.Walentego
- Mniejszy po tejże stronie, z obrazem Trójcy Sw.
Plebania drewniana, dość dogodna, ma dwie komnaty i trzy izby. Wśród zaleceń powizytacyjnych, m.in by pleban prosił patrona kościoła “by w tej bazylice, uświetnionej obrazem łaskami słynącymi” (in hac Basilica grafiosa Imagine condec orata) uczynił fundację dla organisty, który zarazem byłby kantorem, a także otoczyły opieką szkolę.
Akta wizytacyjne archidiakona Rydzyńskiego z. 1778 roku.
Kościół w Słomowie parafialny, nie złączony z innym.
- ok. 1724 roku zbudowany a w 1731 konsekrowany przez biskupa Franciszka Kaznowskiego, sufragana poznańskiego. Rocznica odpu st u, konsekracji obchodzona w niedzielę wśród oktawy Wniebowstąpienia Pańskiego. Cały jest drewniany, kryty gontami, w kształcie łodzi. Sufit i podłoga drewniane (belkowate). Ławki ustawione w szeregu. Konfesjonał jeden, stary. Chór drewniany, z przenośnym organem zwanym “pozytyw”. Ambona zwyczajna, drewniana, w narożniku po stronie Ewangelii wielkiego ołtarza. Po lewej stronie także znajduje się zakrystia, z oknem zakratowanym. W niej szafa do przechowywania precjoza. Do zakrystii prowadzą jedne drzwi z kościoła, drugie z cmentarza przykościelnego… W kościele są cztery ołtarze, drewniane, rzeźbione.
Wielki ołtarz, pomalowany, częściowo pozłacany, z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Według poprzednich wizytacji obraz jest słynący łaskami, za czym przemawia też liczny napływ wiernych, by dziękować za odebrane łaski.
Nowy kościół
W roku 1906 wybudowano nowy, murowany kościół kosztem patrona Jana Turnego wg. projektu architekta Stanisława Boreckiego, w stylu neoklasycznym, upodobnioną do świątyni antycznej, która znajduje się w Rzymie przy drodze Via – Appia. Tam właśnie znajdują się grobowce i podobne świątynie. One stanowiły wzór dla Boreckiego. Usytuowany jest na wzniesieniu o nazwie Winna Góra. Kaplicę (ta nazwa powtarza się w różnych opracowaniach) pod wezwaniem Wniebowziętej NMP wraz z terenem o powierzchni 1,07 ha oddał Jan Turno na własność parafii. Kamień węgielny pod kaplicę poświęcił ks. dziekan Mędlewski. Do parafii Słoniowo należały wio ski: Boguniewo, Nienawiszcz, Słoniowo, Szczytno i nieistniejące dziś Michałowo (Zalesie). Główne drzwi kościoła są dębowe, ozdo bione dekoracjami z brązu, ze scenami neorenesansowymi i secesyj nymi. Drzwi umieszczono w portalu wykonanym z serpentynu, ganek w formie portyku jest na kolumnach. Od strony wewnętrznej drzwi posiadają dodatkowe kraty a wykonał je miejscowy kowal Kazimierz Sobkowiak. Od wschodu, kościół ma arkadową niszę i drzwi prowadzące do zakrystii i tzw. łozy. Na ścianie frontowej jest tablica fundacyjna z jasnego piaskowca. Napis głosi: “Proszą o modlitwy św. pamięci Jan Turno +1870-1949 z. żoną Ludwiką z Mycielskich +1860-1938. Fundatorowie tej kaplicy i syn Marek + I899 -1030 Powstaniec Wielkopolski właściciel Słowowa i Pacho- lewa z Żoną Marią z Komie rawskich 1904+19.. i rodzeństwem”.
Na dole tablicy są małe herby Turnów i Mycielskich – Turnów: trzy kotwice odwrócone, Mycielskich: korona z podkową.
Jak wykazują protokoły z roku 1898 Jan Turno należy do wybra nych przedstawicieli na powiat obornicki.
Zacytuję zdanie, które znajduje się w protokole z dnia 15 maja 1898 roku. Działo się to na walnym zebraniu na powiat obornicki w sali p. S.Budnikowskiego.
“był obecny p. Jan Turno ze Słomowa” Z dnia 2 października I898r. (Wyborcze zebranie na powiat obornicki)
“…na członków komitetu wyborczego na powiat Oborniki wybrano z nowa na dalsze pięciolecie jednogłośnie… II osób między innymi Jana Turno ze. Słomowa”.
Ostatnim właścicielem Słomowa był Marek Turno, syn Jana Turno.
Fragment książki: „Maryi w hołdzie” Słomowo 1996
